26.10.2016
Sreda na Sajmu knjiga
„Velike godišnjice su i velika podsećanja i horizontalna presecanja istorije, a biografije četiri srpske vojvode ispisuju najlepše stranice kako vojne tako i svekolike srpske istorije“, rekla je Dragana Marković, načelnica izdavačke delatnosti Medija centra „Odbrana“ otvarajući današnju promociju novih dela u sali „Borislav Pekić“ beogradskog sajma. Pozivajući se na jedno uputstvo iz 1878. godine izdato za predstavljanje knjige „Rat Srbije s Turskom,“ u kome stoji da bi svaka stopa i predeo kuda su prošli srpski vojnici i gde su ostavili kosti, morali biti poznati svakome u Srbiji, čiji je cilj bio da upozna svet sa onim što se desilo zbog brojnih žrtava kojima je državnost plaćena, Markovićeva je objasnila razloge objavljivanja četiri knjige o srpskim vojvodama, Stepi Stepanoviću, Radomiru Putniku, Živojinu Mišiću i Petru Bojoviću, više različitih priređivača, kao i knjige „Srpsko – grčki diplomatski i saveznički odnosi“ istoričarke dr Aleksandre Pećinar.Istoričar dr Mile Bjelajac, jedan od recenzenata knjiga o vojvodama, ali i one o grčko-srpskim odnosima, pojasnio je da su knjige o vojvodama nastale brzo posle pobedničkih ratova što je sreća. „Putnik je umro u egzilu, 1917. godine. Mišić i Stepanović su umrli brzo nakon Prvog svetskog rata, a Petar Bojović je dočekao i slom države za koju se borio i tešku okupaciju, ali i tu smrt oko koje ima mnogo kontroverzi. Izvesno je da su se oni brzo suočili i sa surevnjivošću, nadmetanjem u objavljivanju memoara, otimanjem o kolač slave. Između dva rata, nastao je niz biografija manje poznatih oficira. Zato, neka ovo bude dobar povod da se čita i o onima manje poznatim.“
Mr Miloš Janković, pomoćnik ministra odbrane Srbije za ljudske resurse i priređivač knjige o Živojinu Mišiću, koji na ovom sajmu učestvuje i sa svojom knjigom, kaže da mu je bio cilj da prikaže Mišića kao čoveka, sudbinu njegovu i njegove porodice, bez želje da ikoga poučava istoriji. „Ova knjiga je zapravo jedna lirska biografija, nastala još 1991. godine“, kaže Janković. „Sudbina porodice Mišić je tragična. Sam Mišić je više puta penzionisan kao Obrenovićevac pa izvlačen iz penzije. Uoči rata oficiri su sami morali kupovati svoje uniforme, a Mišić, koji se nikad nije obogatio od svog službovanja, morao je da zajmi novac za generalsku uniformu jer mu je kuća već bila pod hipotekom. Kad je umro, sahranjen je o državnom trošku jer porodica nije imala novca. Sina Aleksandra ubili su Nemci 1941, a mlađi sin Voja, skojevac, bio je uhapšen i zatvoren u Banjičkom logoru. Njegovo oslobađanje izmolila je majka Lujza, Nemica, a brzo po oslobađanju pobegao je u partizane gde je poginuo.“
Sudbine vojvoda, vojske kojom su komandovali i cele države, neodvojive su od Grčke. Veoma mali broj autora bavio se odnosima Srbije i Grčke, čak i u Balkanskim ratovima i Velikom ratu, zasebno. Do sada, to zanimanje je bilo mahom iz ugla politika velikih sila prema ovom prostoru, a knjiga istoričarke dr Aleksandre Pećinar u tom smislu predstavlja značajan pomak, jer se ona odnosima dve zemlje i naroda, naročito u akutnom trenutku kakav je druga decenija 20. veka i veliki ratovi u kojima je krojena sudbina oba naroda, bavila kroz grčka dokumenta nastala u tom periodu. „Zato je knjiga spomenik ne samo prijateljstva dva naroda, ako se o tome sme uopšte govoriti u politici, ali i susret dve istoriografije u kome vidimo kako o Srbiji govore i misle obični ljudi, političari, mediji u tadašnjoj Grčkoj“, kaže dr Mile Bjelajac, recenzent knjige. „Tu je i ona maslina pod kojom su bili srpski vojnici na Krfu, a oko koje se posle pažljivo, ralom, obilazilo. No, važnije od toga je to što se često kaže da je Srbe 1914. godine spasila francuska municija, a u stvari bilo je to 10.000 do 20.000 grčkih granata koje je Grčka, na nagovor saveznika, ustupila Srbiji. Francuzi jesu pristali, ali postojao je i tada i sada problem puteva kojim se dobavljala pomoć i kako je što pre dobaviti. Ovaj detalj kao i činjenica da smo tada imali ratnu industriju koja je mogla brzo prepraviti te granate i omogućiti Suvobor, treba svakome i danas da budu na umu.“ „Pokušala sam da kroz istraživanje grčkih dokumenata pokažem šta se to tada dešavalo u Grčkoj, a što je uticalo na položaj Srbije i srpske vojske“, kaže autorka, dr Pećinar. „Kad idete unazad raspetljavajući tu nit naših odnosa, vidite da postoji jedno čvorište, a to je Prvi svetski rat. Zašto je Grčka neutralna tada? Kako to Grčka 1915. „izdaje“ Srbiju? Šta je to hteo Venizelos i kako se sukobio sa grčkim kraljem koji je bio pripadnik nemačke dinastije? To je trenutak kada se u Grčkoj dešava pravi nacionalni raskol koji utiče na transport srpske vojske u Solun na primer. I ono što je veoma zanimljivo – grčki arhivski materijal koji se može pratiti od Krita do Soluna, ima jednu veoma bitnu osobinu: ta geografska različitost, znači i ideološke razlike." Knjiga je samo početak rada na novom sagledavanju istorijskih odnosa da bi se cela prošlost bolje sagledala i samim time bolje videla budućnost naših odnosa sa Grčkom, rekla je autorka.
FOTO GALERIJA
