30.11.2022
Predstavljena monografija ,,Deca u Velikom ratu
U Svečanoj sali Doma Vojske javnosti je predstavljena knjiga „Deca u Velikom ratu“, autora dr Vidoja Golubovića i Dimitrija Vukadinovića, u izdanju Državnog arhiva Srbije.
U ne tako obimnoj knjizi, svojevrsnoj foto-monografiji koja je, zbog svog potresnog sadržaja, izazvala zasluženu pažnju javnosti, predstavljena su brojna ilustrovana i dokumentovana svedočanstva o stradanjima dece u Prvom svetskom ratu, opisani su, pored ostalog, odlazak 1300 kaplara na front i njihova uloga u jačanju morala srpske vojske u najtežim trenucima borbe za oslobođenje Srbije u prvoj godini rata i učešće dece u herojskoj odbrani Beograda, stradanje dece u Sremskom dobrovoljačkom odredu, a posebno emotivan deo knjige predstavljaju svedočanstva o herojskoj istrajnosti i ogromnim žrtvama koje su deca podnela tokom prelaska srpske vojske preko Albanije, kada su i najmlađi, poput prekaljenih boraca, umirali od gladi, bolesti i iscrpljenosti. Deo monografije posvećen je i stradanjima dece u okupiranoj Srbiji u kojoj su se austrougarski i bugarski vojnici, besni zbog uspešnog povlačenja srpske vojske na Krf i nezadrživog proboja Solunskog fronta, iživljavali na onima koji su preostali u otadžbini, prvenstveno nad ženama i decom.
Deo knjige svedočanstva o stradanju dece tokom Velikog rata posvećen je i njihovom školovanju u inostranstvu, najpre na Krfu i u Bizerti, a zatim i u Francuskoj, Engleskoj i carskoj Rusiji. Stradanja dece nisu okončana ni posle pobedonosnog proboja Solunskog fronta i povratka srpske vojske u napaćenu i opustošenu Srbiju. Mnoga od njih su ostala siročad koja je, za koricu hleba morala da radi i obavlja poslove preteške i za mnogo starije. Ali, starijih, posle okupatorskih zuluma u opustošenoj Srbiji, gotovo da nije bilo. Jedno poglavlje u knjizi posvećeno je i dokumentovanju preteškog života siročadi u prvim posleratnim godinama, ali i napora brojnih dobročinitelja i države da im godine detinjstva učine što podnošljivijim.
O knjizi su govorili Anja Vulić iz Državnog arhiva Srbije, mr Maja Nikolov, nekadašnji kustos beogradskog Pedagoškog muzeja i autori koji su svedočili o naporima i izazovima s kojima su se susretali u radu na knjizi. Monografija „Deca u Velikom ratu“ je ilustrovana velikim brojem fotografija, dramatičnih svedočanstava o patnjama i stradanjima koje su tih godina obeležila živote dece, ne samo onih bez roditelja, koji su umnogome popunjavali dobrovoljačke odrede, jer nisu imali gde, već i njihovih mnogobrojnih vršnjaka koji su, iako u roditeljskom okrilju, živeli veoma teško u okupiranoj i ratnom surovošću okupatora osiromašenoj zemlji.
