U Ruskom domu otvorena izložba o Prvoj srpskoj dobrovoljačkoj diviziji

Posetioci galerije Ruskog doma u Beogradu od danas, pa do 20. maja, moćiće da pogledaju izložbu „Prva srpska dobrovoljačka divizija“, koju kao autori potpisuju: prof. dr Miloje Pršić, pukovnik u penziji; Jovan Pejin, arhivski savetnik i Branko Kuzmanović, istraživač saradnik.
 
Među prvim posetiocima, izložbu posvećenu segmentu vojne saradnje između bratskih naroda – ruskog i srpskog, sagledanu kroz formiranje i delovanje srpskih dobrovoljačkih pokreta u Rusiji tokom Prvog svetskog rata, videli su ministar odbrane Zoran Đorđević, državni sekretar Nenad Nerić i zamenik direktora Ruskog doma i prvi sekretar Ambasade Ruske Federacije u Srbiji Roman Rikunov.
 
Ideja dobrovoljačkog odazivanja u vojsku duboko je ukorenjena u srpskom narodu. Po tom pitanju ni Veliki rat nije predstavljao izuzetak, te je na samom njegovom početku, 1914. godine, počelo formiranje dobrovoljačkih odreda u Srbiji od izbeglih Srba iz Austrougarske, kojima su se pridružili zarobljenici i Srbi – vojnici razbijenih austrougarskih pukova.
 
Jovan Pejin o izložbi govori kao o prikazu pobune jednog naroda – srpskog naroda u Austrougarskoj, koji nije želeo da se bori protiv svoje braće i čija je borba naposletku rezultirala javljanjem dobrovoljačkih pokreta među Srbima ratnim zarobljenicima, bivšim austrougarskim vojnicima u Rusiji.
 
Carskim ukazom novembra 1915. godine, ruski car Nikolaj Drugi dao je saglasnost za formiranje srpskih dobrovoljačkih jedinica. Već u aprilu 1916. Prva srpska dobrovoljačka divizija brojala je 10.000 vojnika, a do odlaska na front narasla je na oko 20.000 vojnika, podoficira i oficira. Najviše dobrovoljaca bilo je iz Banata i Bačke, Baranje i Srema (6.255), zatim iz Bosne i Hercegovine (6.177), nekadašnje Vojne krajine u Hrvatskoj i Slavoniji (5.263), Dalmacije sa Dubrovnikom i Bokom Kotorskom, te srpskih enklava iz Ugarske i Hrvatske. Po nacionalnom sastavu 90 % vojnika bili su Srbi, uz učešće jednog broja Slovenaca i Čeha i više desetina Hrvata.
 
Prva srpska dobrovoljačka divizija u Rusiji bila je opremljena ruskim uniformama sa šajkačama; starešinski kadar došao je sa Krfa; bila je naoružana oružjem iz ratnog plena i smeštena u Odesi, gde su dobrovoljci bili prikupljani i obučavani. Krajem avgusta 1916. Prva srpska dobrovoljačka divizija prebačena je vozovima i brodovima u Dobrudžu zajedno sa ruskom vojskom gde je dejstovala protiv združene bugarsko-nemačko-tursko-austorugarske vojske. Odjek dejstava srpske dobrovoljačke vojske u Dobrudži tokom jeseni 1916. bio je takav da su Centralne sile morale da povuku 100.000 vojnika sa Solunskog fronta. Vojnici i oficiri junački su se pokazali u borbama, o čemu svedoče pohvale i odlikovanja za hrabrost dodeljena od srpskog kralja Petra Prvog, ruskog cara Nikolaja Drugog i rumunskog kralja. Nakon Februarske, a zatim i Oktobarske revolucije 1917. godine, srpska vojska u Rusiji preživljavala je revolucionarnu krizu i nedugo zatim, u dva pravca, prebačena je na Solunski front, gde su se odvijale odsudne bitke.
 
Profesor dr Miloje Pršić ukazao je na revizionističke težnje pojedinih savremenih istoričara, na štetu Srbije, napominjući da je ideja izložbe bila upravo lako dokučivom faktografijom otkriti suštinu kada je u pitanju definisanje uzroka rata, povoda za njegov početak, a zatim i sam tok rata. Posebno je napravio osvrt na geopolitičke težnje tadašnje Nemačke i Austrougarske,  usmerenih na stvaranje nove preraspodele interesa u svetu, koje nisu išle u prilog tadašnjim velesilama Engleskoj i Francuskoj, zbog čega je naposletku rat svetskih razmera bio neizbežan, ukazujući još i da je Balkan uvek bio i da će biti u žiži interesovanja velikih sila.
 
Izložbu je otvorio pukovnik Stevica Karapandžin, direktor Medija centra „Odbrana“. Navodeći konkretne primere iz istorije, podsetio je prisutne na „jedno sveobuhvatno, vrednosno i duhovno prožimanja dva jednokrvna i jednoverna naroda, dve vojske i ličnosti dva vladara, koje ukazuju na neke segmente rusko-srpskog savezništva u Velikom ratu, kao i često zaboravljanu veličinu podviga naših predaka – dobrovoljaca“.